Κ ι θ ά ρ α - Γερμανοί και Ρώσοι (σύγχρονη μουσική)

Οι Γερμανοί συνθέτες είχαν συνείδηση της παράδοσής τους.

Ο Ρίχαρντ Στράους (1864-1949) έφτασε στα όρια της ατονικότητας στις όπερες "Σαλώμη" και "Ηλέκτρα".

Ο Γκύσταβ Μάλερ (1860-1911) εγκατέλειψε κι εκείνος την τονικότητα σε κάποια κομμάτια του.

Ο Μαξ Ρέγκερ (1873-1916) τελειοποίησε τη σύνθεση με αντίστιξη στο στυλ του Μπαχ, δίνοντας πυκνή χρωματική αρμονία στα τελευταία έργα του.

Αλλά κι ο Ρώσος συνθέτης Αλεξάντερ Σκριάμπιν (1872-1915) σχεδόν εγκατέλειψε την τονικότητα και προσπάθησε σε κάποια έργα του να ενώσει τις ηχητικές με τις εικαστικές τέχνες (στο έργο Προμηθέας χρησιμοποίησε ένα κλαβιέ με χρωματιστά φώτα που αντιστοιχούν στις τονικότητες).

Ο Σκριάμπιν επηρέασε τον Σεργκέυ Προκόπιεφ (1891-1953) του οποίου τα έργα κινούνταν από τον ρομαντισμό μέχρι τον κλασικισμό, όπως επίσης και τον Νικολάι Ρόσλαβετς (1840-1944).